Kalaallit-Nunaanni timmisartunik aqutsisussanik ilinniartitsineq – siunissamut qulakkeerinninneq
Qularnanngilluinnartumik aappaagumut Kalaallit-Nunatsinni ilinniakkamik ingerlatsereerlutik nunaqavissut timmisartunik aqutsisut siulliit sulisinnaanngorsimassapput. Siunissami mittarfinnut qulakkeerinnittuussaapput nunatsinnilu suliffitsigut ineriartornissamut nutaamut aqqutaasinnaalluni.
Mittarfeqarfiit 1992´miilli Kangerlussuarmi timmisartunik aqutsisoqalereernikuuvoq. Taamanikkulli nunatta avataaniik, Qallunaat-Nunaanneernerusoq, tikisitsisarsimapput, isumaqatigiissutit assigiinngitsut aallaavigalugit Kangerlussuarmi suli 2019´p tungaanut timmisartunik aqutsineq Mittarfeqarfiit isumagisarisussaavaat. Mittarfiilli sinnerini aqqaneq-marluusuni AFIS´ilerisunik tårniniittuuteqarpugut. AFIS´ilerisut Kalaallit-Nunatsinniittut amerlanerit nunatsinni mittarfeqarfiit iluani ilinniagaqarsimasuukkajupput.
“Nuannaarutigaara AFIS´islerisut ilinniagaqaqqinnissaminnut periarfissaqarnialermata suliffeqarfimmut siunissami siammasissumik periarfissatigut iluaqutaalertussamik. Mittarfiit siunissami timmisartunik aqutsisoqarnissamik pisariaqartitsilertussaapput, tassuunatigut kalaallit inuusuttagut suliffeqarniarnermikkut periarfissarissaalertussaapput. Suliniutip neriuuteqalertippaanga siunissami nunarput namminiilersinnaasoq suliap taassuma iluani imminut isumaginnittussatut avataaniik sulisussarsiunngikkaluarluni,” taama oqarpoq Kommuninut, Nunaqarfinnut, Isorliunerusunut, Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Naalakkersuisoq Martha Lund Olsen.
2015´miMittarfeqarfiit Islandimiut timisartortitseqatiiffiannik ISAVIA´mik ilinnigaqarnikkut ingerlatseqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarpoq, ISAVIA tassaavoq Islandimi mittarfinnik tamaginnik ingerlatsiviutigaluni Islandimi Kalaallillu-Nunaanni timmisartunik qulaavaasunik tamaginnik nakkutilliivik. Timmisartunik Kangerlussuarmi aqutsinerup saniatigut isumaqatigiissusiaq ilaneqarpoq Kalaallit-Nunaanni timmisartunik aqutsisutut ilinniakkamik ingerlatsinissamik isumaqatigiissut.
Tassannga ilinniakkamik ingerlatsisinnaasutut piukkunnilittut isigineqarput ullumikkut AFIS´ilerisutut sulisuutigut Mittarfeqarfinni ilinniagaqarsimasut. Taakkuupput ISAVIA´ mik isumaqatigiissut nutaaq atorlugu ilinniakkaminnik qaffassarlutik ilinniagaqaqqissinnaalersut, ilinniaqqinnerat tamakkerluni ukiumik ataatsimik sivisussusiligaavoq.
Mittarfeqarfinni nunatsinnilu timmisartuussinikkut takorloorparput, ukiuni aggersuni qaninnerni timmisartunik aqutsisut nunaqavissut siulliit pigilerumaarlutigit ilutsinnilu pissutsinik ilisimasaqarluartunik taamaalilluta atorfinitsitsisinnaanissarput ilimasuutigisinnaallutigu. Siunissami mittarfinnik ineriartortitseqqinnermi annertusaareernerni ilimagisinnaavarput nammineq ilutsinni nunaqavissunik ilisimasalinnik piginnaanngorsarsimasunik sulisoqalersinnaalluta nukittoqutigisassatsinnik.
Kalaallinut timmisartunik aqutsisunngortunut atorfik siumut qulakkeerneqareersimassaaq, ilinniagaq nunarsuarmi sumiluunniit atorsinnaasoq, tamakkiisumik piumasaqaatitigut akuerisaareersoq sumiluunniit atorfeqarusukkaanni periarfissiisoq. Mittarfeqarfinnut ilinniagaq taanna periarfissaalluarpoq AFIS´ ilerisuminnut ingerlaqqikkusuttunut periarfissiisinnaanissaannut. Timmisartunik aqutsisutut ilinniagaq tuluttut ingerlanneqartarpoq, aallaqqaammut ilinniagaqartussatut marluk toqqagaassapput. Ilinniarnerup nalaani akissarsiaqartinneqassapput, ilinniakkamik ingerlatserusuttunut qinnuteqarfissaq Juullip qaammataasa 15´annut 2016´mut killeqarpoq. Ilinniarneq paarlakaajaattumik nunatsinni Islandimilu ingerlanneqassaaq simulatorit aamma iluaqutsiullugit.
